Các giải pháp chống ngập lụt đơn giản nhất

HCM bị ngập nghiêm trọng do những nguyên nhân gì ?

Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị lớn nhất và là trọng điểm kinh tế của cả nước với sự đóng góp 20% vào GDP nhà nước và 30% vào tổng giá trị xuất khẩu. dù rằng có vai trò quan trọng chiến lược trong nền kinh tế quốc gia, tuy nhiên lại nằm trên một nền đất thấp và liên tục bị ngập do mưa to, nước lũ thượng nguồn hay triều cường. Theo trung tâm chống ngập của thành phố, 60% diện tích toàn thành phố có cao độ thấp hơn 2 m so với trước những năm 90, thành Hồ Chí Minh đã có dấu hiệu bị lún do đô thị hóa. Hơn nữa, tốc độ lún gần 15 mm/năm, hiện nay tại nhiều điểm trong thành phố sẽ có nguy cơ ngập càng ngày càng nghiêm trọng hơn. Cả thành phố hiện nay có tổng cộng 322 xã phường đã ghi nhận bị ngập lụt thường xuyên. ở tương lai, sự cố ngập úng của thành phố có thể còn trầm trọng hơn khi hệ quả của biến đổi khí hậu tác động vào miền đất này. Một báo cáo khác của những nhà chuyên gia khí tượng trên thế giới (Dasgupta et al 2009) đã xếp TP HCM vào danh sách 25 thành phố có nguy cơ gặp ảnh hưởng trực tiếp từ biến đổi khí hậu.

Nguyên nhân gây ngập lụt, thủy triều dâng ngày càng cao một phần là do biến đổi khí hậu, và nền đất toàn thành phố lún bình quân theo năm, và đô thị hóa lấn kênh rạch làm mất các dòng chảy…

Thành phố Hồ Chí Minh đã khai triển nhiều kế hoạch thoát nước với tổng trị giá hơn 1 tỷ USD từ nguồn vốn ODA, chưa nói đến đại dự án trị giá 12 ngàn tỷ đồng do bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn đầu tư.

Tuy nhiên nguyên nhân chính quan trọng nhất là lỗi chủ quan trong việc lập kế hoạch, với trình độ chưa đủ tầm hay chỉ chạy theo khai thác nguồn vốn…

Hệ lụy là đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng cho các dự án chống ngập trong Tp.HCM tuy nhiên xem ra không hiệu quả.

Các chuyên gia chống ngập úng thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian vừa qua đã tìm kiếm các biện pháp muộn màng, chắp vá, thiếu gắn kết đồng bộ giữa các dự án quy hoạch lại với nhau.

Trình độ, nhận thức, dự đoán dài hạn trong quy hoạch và xây dựng vẫn chưa đủ đáp ứng nhu cầu thực tiễn đã dẫn tới vấn đề tắc nghẽn giao thông, ô nhiễm môi trường do ngập trên địa bàn thành phố ngày càng trầm trọng hơn.

Nhiều công trình cống thoát nước mưa, chống nước ngập dọc theo đường thành phố mới xây dựng đã thành bể chứa nước với mực nước dâng cao nhất là 60cm, khả năng thoát nước khi trời mưa to không đạt hiệu quả.

Nhiều công trình cống có diện tích không đủ hợp để đáp ứng khả năng thoát nước, gây ra ngập lụt bởi những trận mưa lớn và rút chậm trong thời gian dài.

Hệ thống ngăn chặn triều cường để thoát nước mưa xuống kênh rạch vẫn còn yếu kém. 

Cộng với việc gia tăng diện tích bề mặt bị bê-tông hóa không chỉ làm gia tăng lượng nước mưa chảy trên trên mặt đất vì không thể ngấm đất, làm giảm lượng nước ngầm và gây lún cho thành phố, mà còn tạo ra hiệu ứng đảo nhiệt. Số liệu tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy nhiệt độ bề mặt tại TP HCM tăng trung bình hằng năm 0,18 độ C. Vẫn nghiên cứu của những nhà nghiên cứu đó (2008) cho thấy sau 17 năm, nhiệt độ bề mặt tối đa ghi nhận được tại thành phố tăng thêm khoảng 10 độ C (từ 39,8 độ C năm 1989 lên 49,4 độ C năm 2006). Sự thay đổi về nhiệt độ bề mặt, và do đó nhiệt độ không khí cũng tăng theo, đã đẩy nhanh quá trình bốc hơi của nước làm gia tăng cả về số lượng và quy mô những cơn mưa nhiệt đới trong khu. Số liệu thống kê lượng mưa từ năm 1988 tới năm 2007 tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy một quá trình gia tăng liên tục số lượng những đợt mưa cực lớn.

Bất chấp rất nhiều các cố gắng quốc tế và trong nước nhằm giải quyết tình trạng ngập lụt, hiện vẫn chưa có một nghiên cứu hoàn chỉnh nào để giải thích chi tiết đầy đủ nguyên nhân của tình trạng trên. Những nhà nghiên cứu quốc tế thường có xu hướng quan tâm thuần tuý đến rắc rôi biến đổi khí hậu của thành phố, trong khi các đồng nghiệp địa phương thường quá chú ý đến vai trò của hệ thống sông ngòi và triều cường mà không nhớ đến mối quan hệ giữa đô thị hóa và khả năng thoát nước của thành phố. Điển hình là sự phát triển mạnh mẽ về phía Nam thành phố trên nền đất yếu và thấp hay sự phát triển hai bên bờ sông Sài Gòn về phía thượng lưu đã làm cho hàng ngàn diện tích chứa nước bị biến mất. phương pháp mà các cấp chính quyền đưa ra vẫn chỉ là xây dựng nâng cấp công trình đê bao và cống ngăn triều cường – các giải pháp vô cùng tốn kém nhưng lại không giúp giải quyết bản chất vấn đề. 

Dự án chống ngập nghìn tỉ tp.HCM

Các giải pháp chống ngập

Đã có rất nhiều phương án khác được đưa ra để chống ngập cho TPHCM, đặc biệt là những phương pháp mang tính kế hoạch công trình như tiếp tục nâng cấp xây dựng đê bao chắc chắn, xây cống chống triều cường… Nhưng, ở điều kiện nguồn lực tài chính có khiêm phí như bây giờ thì những phương pháp này sẽ rất khó có thể khai triển toàn diện và kịp thời. 

Tuy nhiên từ những nguyên nhân gây ngập như đã kể ở trên, thì phương pháp khơi thông những công trình thoát nước thiên nhiên và đầu tư nâng cấp công trình thoát nước, cần phải được thực hiện. Dĩ nhiên, khi chưa có đủ nguồn lực để thực hiện những dự án đê bao vững chắc thì cần nghĩ đến biện pháp đê bao có quy mô nhỏ, đê. Và việc trang bị cho mình một số giải pháp chống ngập riêng của mỗi người dân là rất cần thiết.